ارزیابی سامانه‌های‌ آبیاری نخلستان‌های بوشهر و تعیین مناسب‌ترین سامانه با استفاده از روش AHP

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پارک علم و فناوری دانشگاه تهران، کرج، البرز، ایران

2 کرج، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی

3 قزوین، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، دانشکده فنی و مهندسی، گروه علوم و مهندسی آب

چکیده

در سال‌های اخیر استفاده از سیستم آبیاری تحت‌فشار در نخلستان‌ها، افزایش یافته است. هدف از این مطالعه، ارزیابی سیستم‌های آبیاری و تعیین مناسب‌ترین سیستم در نخلستان‌های بوشهر بوده است. روش‌شناسی مطالعه در قالب اندازه‌گیری مقادیر آب مصرفی و ارزیابی راندمان آبیاری و تهیه مدل تصمیم‌گیری تعریف گردید. در این مطالعه معیارهای فنی- اجرایی مؤثر در انتخاب سیستم آبیاری 1/39، معیارهای اقتصادی 9/8، معیارهای اجتماعی 0/21، معیارهای بهره‌برداری و نگهداری 9/19 و معیارهای زیست‌محیطی 11 درصد نقش داشتند. نتایج مدل تصمیم‌گیری نشان داد که در استان بوشهر سیستم آبیاری قطره‌ای بابلر و در مناطقی از استان بوشهر که امکان اجرای آبیاری قطره‌ای بابلر وجود ندارد، اصلاح سیستم آبیاری سنتی غرقابی به سیستم آبیاری جوی و پشته‌ای یک در میان، به‌عنوان سیستم برتر انتخاب می‌شوند. نتایج ارزیابی راندمان سیستم‌های آبیاری قطره‌ای بابلر نخلستان‌های استان بوشهر نشان داد که در شهرستان دشتستان کمترین راندمان برابر 6/36 و متوسط 5/56، در شهرستان تنگستان کمترین راندمان 4/31 و متوسط 8/57 و در شهرستان جم کمترین 1/40 و متوسط 2/65 درصد است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Date Palm Irrigation Systems in Bushehr and Determination of the Best Irrigation System Using AHP Approach

نویسندگان [English]

  • Mahkameh Naeini 1
  • Abdolmajid Liaghat 2
  • Bijan Nazari 3
1 Science and Technology Park, University of Tehran, Karaj, Alborz, Iran
2 Department of Irrigation and Reclamation. Agriculture & Natural resources Campus. University of Tehran. Karaj.
3 Department of Water Engineering. Faculty of Engineering. University of Imam Khomeini International. Qazvin. Iran.
چکیده [English]

In recent years, application of pressurized irrigation systems in palm fields has increased. The objective of this study was to evaluate the irrigation systems and determine the best irrigation system for date palm trees in Iran. In order to achieve this purpose, the methodology of the study was defined in the form of water consumption measurement, evaluation of the efficiency of the irrigation systems, and produce a decision making model. In this study, effective technical- executive criteria to Irrigation system selection 39.1, economic criteria 8.9, social criteria 21.0, operation and maintenance criteria 19.9 and environmental criteria 11.0 percent in determining the best system played a role. According to the multi criteria decision-making model in Bushehr, the bubbler irrigation system is found to be the most suitable system. In those conditions that the bubbler irrigation system cannot implemented, replacing the traditional flood irrigation system with alternate furrow irrigation system would result in lower use of water. Results of the bubbler irrigation systems evaluation in Dashtestan district showed that the lowest irrigation efficiency is equal to 36.6 percent and the average value is 56.5 percent, the lowest irrigation efficiency is equal to 31.4 percent and the average value is 57.8 percent in Tangestan district, and the lowest irrigation efficiency in Jam district is equal to 40.1 percent and the average is 65.2 percent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Analytic Hierarchy Process
  • Criteria
  • Decision-Making Models
  • Drip Irrigation
  • Traditional Irrigation

مراجع

  1.  

    1. آمار و اطلاعات شرکت آب منطقه‌ای بوشهر (1393).
    2. آمارنامه کشاورزی (1395). معاونت امور برنامه‌ریزی و اقتصادی، دفتر آمار و فناوری اطلاعات، تهران.
    3. سلامتی ن. و دهقانی سانیچ ح (1396) اثر مقادیر مختلف آبیاری قطره‌ای زیرسطحی بر عملکرد کمی و کیفی دو رقم خرمای کبکاب و زاهدی. تحقیقات آب و خاک ایران. 48(3): 553-543.
    4. طرفی ک. و محجوبی آ (1388) بررسی امکان تغییر سامانه آبیاری سنتی موجود و بهبود راندمان آبیاری در نخیلات شادگان (مطالعه موردی نهرهای عبودی و خروسی). مجموعه مقالات سومین کنفرانس ملی تجربه‌های ساخت تأسیسات آبی و شبکه‌های آبیاری و زهکشی، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران، ایران.
    5. علیزاده ا (1386) طراحی سامانه­های آبیاری تحت‌فشار‌. چاپ دوم، دانشگاه امام رضا(ع)، مشهد. 367 صفحه.
    6. غفاری­نژاد ع (1379) مقایسه دو روش آبیاری قطره‌ای و نواری در باغ­های تازه احداث خرما از طریق پاجوش. جیرفت. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی جیرفت.
    7. لیاقت ع.، نظری ب.، علیزاده ح. و امیدوار م (1392) مطالعه میزان بهره‌وری مصرف آب کشاورزی در مناطق مختلف استان بوشهر و بررسی و ارائه راه‌کارهای بهبود آن. گزارش پژوهشی شماره 3372. آب منطقه‌ای بوشهر.
    8. محبی ع. و علی حوری م (1392) اثر عمق و روش آبیاری بر میزان بهره‌وری، عملکرد و صفات
    9. رویشی نخل پیارم. پژوهش آب در کشاورزی. 27(4): 464-455.
    10. مریدنژاد ع (1388) عدم کفایت آبیاری مشکل اصلی شبکه‌های آبیاری و قطره‌ای در مناطق گرم و خشک کشور. مجموعه مقالات سومین کنفرانس ملی تجربه‌های ساخت تأسیسات آبی و شبکه‌های آبیاری زهکشی، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران، ایران.
    11. مریدنژاد ع.، لیاقت ع. و نظری ب (1394) تحلیل نتایج مطالعات ارزیابی تغییر سیستم آبیاری سطحی به آبیاری تحت فشار در شبکه‌های فرعی آبیاری اراضی 550000 هکتاری مؤسسه جهادنصر در استان خوزستان. اولین همایش ملی بررسی ابعاد فنی، اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی، طرح احیای 550 هزار هکتاری اراضی خوزستان و ایلام.
    12. مهندسین مشاور انهار جنوب (1384) خلاصه‌ای از تدوین مبانی و روش‌های اجرایی نوین در شبکه زهکشی نخیلات جنوب جزیره آبادان. فصل اول گزارش، خوزستان.
    13. ASAE EP405.1 (2003) ASAE Engineering Practice EP405.1, FEB03, Design and Installation of Microirrigation Systems. ASAE, St. Joseph, Michigan, pp. 901-905.
    14. Christiansen J.E (1941) the uniformity of application of water by sprinkler system. Agricultural Engineering, 32(3): 89-99.
    15. FAO (2008) Proceedings, Workshop on “Irrigation of Date Palm and Associated Crops”. Damascus, Syrian Arab Republic.
    16. Jiang S. and Kang Y (2010) Evaluation of microirrigation uniformity on laterals considering field slope. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, 136(6), 429-434.
    17. Keller J. and Bliesner R. D (1990) Sprinkler and Trickle Irrigation. Published by Van Nostrand Reinhold, New York. pp. 643.
    18. Sadeghi S. H. and Peters T (2012) Analytical determination of distribution uniformity for micro-irrigation tapered laterals laid on uphill and horizontal slopes. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, ASCE, 139(6), 483-489.

     

     

مدیریت آب و آبیاری
دوره 8، شماره 2
مهر 1397
صفحه 211-225

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار