تأثیر سطوح مختلف و سامانه‌های آبیاری بر عملکرد، اجزای عملکرد و بهره‌وری آب در ذرت دانه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی سابق کارشناسی‌ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمان

2 استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمان

3 استادیار، بخش مهندسی آب، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان

چکیده

امروزه، بحران کمبود آب افزایش بهره‌وری در بخش کشاورزی را اجتناب‌ناپذیر کرده است. در این پژوهش تأثیر دو روش آبیاری بر عملکرد، اجزای عملکرد و بهره‌وری آب در ذرت دانه‌ای در سطوح مختلف آبیاری بررسی شده است. تیمارها شامل سه سطح (آبیاری کامل، ۸۵ و ۷۰ درصد) و دو روش آبیاری (شیاری و قطره‌ای نواری) به‌ترتیب به‌عنوان عامل‌ اصلی و فرعی، در قالب کرت‌های خردشده بر پایة بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اعمال شد. نتایج نشان داد، عملکرد دانه در آبیاری قطره‌ای نواری در مقایسه با شیاری 47 درصد افزایش یافت. تیمار۸۵ درصد در آبیاری قطره‌ای نواری، ضمن کاهش۱۴۷۰ مترمکعب آب مصرفی نسبت به آبیاری کامل در همین سامانه، بهره‌وری آب را ۵/۱۰ درصد افزایش داد و باعث کاهش ۹/۴ درصدی عملکرد محصول، ۶/۳ درصدی وزن هزار دانه، ۱/۷ درصدی تعداد دانه در ردیف و ۸/۶ درصدی تعداد ردیف در بلال شد. تیمار برتر در سامانة آبیاری قطره‌ای نواری (85 درصد)، نسبت به تیمار آبیاری کامل در سامانة آبیاری شیاری، عملکرد دانه را 38 درصد و بهره‌وری آب را 171 درصد افزایش داد. بر اساس نتایج، با اعمال آبیاری به مقدار ۸۵ درصد آبیاری کامل در کشت ذرت دانه‌ای، آبیاری قطره‌ای نواری راهکاری مناسب برای صرفه‌جویی در مصرف آب و افزایش بهره‌وری آن در دوره‌های خشکسالی خواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effects of different levels and irrigation systems on yield, yield components and water use efficiency of corn

نویسندگان [English]

  • Mina Iranpour 1
  • Mohsen Irandoust 2
  • Abbas Rezaei Estakhroeih 3
1 M.Sc. Student, Islamic Azad University, Kerman Branch, Iran
2 Assistant Professor, Islamic Azad University, Kerman Branch, Iran
3 Assistant Professor, Department of Water Engineering, Faculty of Agriculture, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran
چکیده [English]

Nowadays with water shortage crisis, increased productivity in the agricultural sector is inevitable. The present study dials with the evaluation of two irrigation systems under different levels of water irrigation on yield, yield components and water use efficiency of corn. The experiments were conducted in a split plot design based on the Randomized Complete Block Design (RCBD) with three replications. The treatments were comprised of three levels of full irrigation, 85% and 70% in main plot and two irrigation systems, furrow and tape irrigation. According to the results the grain yield in drip (tape) irrigation was higher compared to the other system significantly. Applied water in I2 was 1470 m3/ha less compared to that in I1 and water use efficiency was increased 10.5%. In drip irrigation under I2 yield, weight of 1000 grains, number of seeds in a row of corn and number of rows of seed in corn decreased 4.9%, 3.6%, 7.1% and 6.8%, respectively compared to that under I1. According to the results, to achieve higher water use efficiency and less water consumption for corn production in the study region, drip irrigation under 85% of water requirement application in suggested.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Deficit irrigation
  • Furrow Irrigation
  • Grain yield
  • optimize water use
  • tape irrigation

مراجع

  1. آذری ا. برومند نسب س. بهزادی م. و معیری م. (۱۳۸۶) بررسی عملکرد گیاه ذرت در روش آبیاری قطره‌ای نواری، علمی کشاورزی. ۳۰: 88-81.
  2. اکبری د. میرزایی غ.ر. و تشکری ع. (۱۳۸۴) تأثیر کم‌آبیاری بر عملکرد محصول پنبه در شرق استان مازندران. خشکی و خشک‌سالی. ۱۵: 6-1.
  3. بختیاری ب. لیاقت ع.م. خلیلی ع. و خانجانی م.ج. (1388) ارزیابی دو مدل ترکیبی برآورد تبخیر- تعرق مرجع چمن در بازة زمانی ساعتی (مطالعة موردی اقلیم کرمان). علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک 13(50): 26-13.
  4. توکلی ع. (۱۳92) کم‌آبیاری و مدیریت آبیاری تکمیلی گندم آبی و دیم در شهرستان سلسله. پژوهش آب در کشاورزی 27(4):  589-600.
  5. حامدی ف. جعفری ح. قادری ج. و زنگنه ر. (۱۳۸۴) مقایسة سیستم آبیاری قطره‌ای نواری و سطحی از طریق سطوح مختلف نیاز آبی بر عملکرد ذرت. مجموعه مقالات نهمین کنگرة علوم خاک ایران، تهران، 6 تا 9 شهریور.
  6. رضایی استخروییه ع. (1391) بررسی تأثیر کم‌آبیاری (DI) و خشکی موضعی ریشه (PRD) بر اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب (WUE) گیاه ذرت. دانشگاه شهید چمران. اهواز. پایان‌نامة دکتری. 173ص.
  7. رضایی استخروییه ع. هوشمند ع. برومندنسب س. و خانجانی م.ج. (1393) کارایی مصرف آب و شاخص برداشت ذرت دانه‌ای تحت تأثیر خشکی موضعی ریشه در منطقة کرمان. پژوهش آب ایران. 15: 103-113.     
  8. شهسواری گوغری م. (۱۳۹۲) ارزیابی سطوح مختلف آبیاری بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارایی مصرف آب ذرت دانه‌ای، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمان. کرمان. پایان‌نامة کارشناسی‌ارشد. 120ص.
  9. علیزاده ا. (1385) طراحی سیستم‌های آبیاری. انتشارات دانشگاه امام رضا. مشهد. 367 ص.
  10. قربانی ق. و هزارجریبی ا. (۱۳۸۷) اثرات کمبود آب آبیاری بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام پنبه. آبیاری و زهکشی ایران. ۲: 53-59.
  11. کریمی م. و یوسف گمرکچی ا. (۱۳۸6) بررسی عملکرد و کارایی مصرف آب آبیاری ذرت دانه‌ای در کشت یک و دو ردیفه در سیستم آبیاری قطره‌ای (تیپ) و سطحی. آبیاری و زهکشی ایران، 1(2): 31-21.  
  12. مجیدیان م. قلاوندی ع. حقیقی ک. و کریمیان ن. (۱۳۸۷) اثر تنش خشکی، کود شیمیایی نیتروژن و کود آلی بر قرائت کلروفیل‌متر، عملکرد دانه و اجزای عملکرد ذرت دانه‌ای سینگل کراس ۷۰۴. علوم زراعی ایران. ۱۰: 303-330.
  13. Allen R.G. Pereira L.S. Raes D. and Smith M. (1998) Crop evapotranspiration: guidelines for computing crop requirements. FAO Irrigation and Drainage Paper No. 56. FAO, Rome, Italy. 333p.
  14. Al-Omran A.M. Sheta A.S. Falatah A.M. and Al-Harbi A.R. (2005) Effect of drip irrigation on squash (Cucurbita pepo) yield and water-use efficiency in sandy calcareous soils amended with clay deposits. Agricultural Water Management.73(1): 43-56.
  15. Bronson K.F. Onken A.B. Keeling J.W. Booker, J.D. and Torbert H.A. (2006) Nitrogen response in cotton as affected by tillage system and irrigation level. Soil Science Society American Journal. 65: 1153-1163.
  16. Cakir R. (2004) Effect of water stress at different development stages on vegetative and reproductive growth of corn. Field Crops. 89: 1-16.
  17. Cetin O. and Bilget L. (2002) Effects of different irrigation methods on shedding and yield of Cotton, Agricultural Water Management. 54: 1-15.
  18. Cheong M. Kim N. Pandey G. Gupta R. Grant J. and Luan S. (2003) Calcium sense that differentially regulates salt, drought, and cold responses in Arabidopsis, The Plant Cell. 15: 1833-1845.
  19. Clark R.N. (1979) Furrow, Sprinkler and drip irrigation efficiencies in corn, ASAE paper. 79: 11-21.
  20. Hernandez B. Avila C. Olan J. Lopez J. and Navarro L.A. (2010) Morphological quality of sweet corn ears as response to soil moisture tension and phosphate fertilization in Campech, Mexico, Agricultural Water Management. 97: 1365-1374.
  21. Jaafari P. and Imani M.R. (2004) Study of drought stress and plant density on yield and some agronomical traits of maize KSC 301. Abstracts of the 8th. Italian Congress of Crop Sciences. College of Agriculture, Universty of Guilan, Room. 235p.
  22. Lamm F. and Trooien T. (2003) Subsurface drip irrigation for corn production, a review of 10 years of research in Kansas, Agricultural Water Management. 22: 195-200.
  23. Oktem A. Simsek M. and Oktem G. (2003) Deficit irrigation effects on sweet corn (zea Mays saccharata sturt) with drip irrigation system in a Irrigation, Water Yield Relationship. Agricultural Water Management. 61: 63-74.
  24. Osbornc S. Schepers S. Franas D. and Schlcme M. (2002) Use of spectral radiance to in-scason biomass and grain yield in nitrogen and water stressed corn. Crop Science. 42: 165-186.
  25. Payero J.O. Steven R.A. Suat B.C. and Tarkalson A. (2006) Yield response of corn to deficit irrigation in the semiarid climate. Agricultural Water Management. 84: 101-112.
  26. Safontas J.E. and Dipaola J.C. (1985) Drip irrigation of maize. In Proz. Of the 3rd Int. Drip/Trickle Irrigation Congress. 2: 575-578. St. Joseph Mich.: ASAE.
  27. Shakarami G. and Rafiee M. (2009) Response of corn to planting pattern and density in Iran. American-Eurasian Agricultural and Environ. 5: 69-73.
  28. White S.C. and Raine S. (2004) Identifying the potential to apply deficit irrigation strategies in cotton using large mobile irrigation machines, 4th international crop science congress, Brisbane, Australia, 26 Sep -1 Oct.
مدیریت آب و آبیاری
دوره 6، شماره 1
اردیبهشت 1395
صفحه 61-72

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار