اولویت بندی سناریوهای تخصیص آب سد زاینده رود به مصرف کنندگان مختلف؛ با رویکرد مدل های خبرۀ تصمیم گیری چند شاخصه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آب، بخش مهندسی آب، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

2 استادیار گروه آبیاری و زهکشی، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران، تهران، ایران

3 دانشیار بخش مهندسی آب، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

4 دانشجوی دکتری منابع آب، گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

چکیده

رشد جمعیت و توسعۀ صنعت و کشاورزی، سبب افزایش تقاضا و رقابت بر سر منابع آب در حوضه‌های آبریز بزرگ کشور، به‌خصوص حوضۀ زاینده‌رود گشته و به‌شدت بر بخش‌های کشاورزی و محیط زیست تأثیر گذاشته است. بنابراین، بررسی و ارائۀ سناریوی برتر برای تخصیص آب در این حوضه ضروری است. در این تحقیق، با توجه به وجود دوره‌های متناوب ترسالی، خشک‌سالی و نرمال، برای هریک از این شرایط، پنج سناریوی تخصیص آب تعریف شده است. همچنین پنج شاخص شامل معیارهای اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی برای ارزیابی کمی سناریوهای اجرایی انتخاب شده است. برای رتبه‌بندی سناریوهای تخصیص، از چهار تکنیک کارآمد تصمیم‌گیری چندشاخصۀ ELECTRE-III ,AHP ,TOPSIS و CP استفاده شده است. سپس، از روش تصمیم‌‌گیری گروهی بوردا به‌‌منظور رتبه‌بندی نهایی سناریوها استفاده شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Ranking of scenarios for water allocation of Zayandeh Rud dam to different users using the expert multi attribute decision making models

نویسندگان [English]

  • Mahboubeh Ghazali 1
  • Abbas Roozbahani 2
  • Toraj Honar 3
  • Fatemeh Mohamadi 4
1 Ph.D Student, Department of Water Engineering, University of Shiraz, Shiraz, Iran
2 Assistant Professor, Department of Irrigation & Drainage, College of Abouraihan, University of Tehran, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Water Engineering, University of Shiraz, Shiraz, Iran
4 Ph.D Student, Department of Water Engineering, Tabriz University, Tabriz, Iran
چکیده [English]

Population growth as well as development of industry and agriculture has increased the demand and competition over water resources in large watersheds especially in Zayandeh Rud basin and severely affected on agriculture and environment sectors. Hence, providing a best scenario for the allocation of water in this basin is essential. In this study, due to alternating periods of wet, drought and normal conditions, five water allocation scenarios for each of these conditions were defined. Also the five criteria include measures of social, economic and environmental were selected for quantitative evaluation of scenarios. For ranking the water allocation scenarios, four multi-attribute decision making (MCDM) techniques of ELECTRE-III, AHP, TOPSIS and CP have been applied. Then, the Borda method as a group decision making method has been used for final ranking of scenarios.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agriculture
  • Borda method
  • environment
  • Ranking
  • Zayandeh Rud basin

مراجع

1-   اصغرپور م (1387) تصمیم‌گیری‌های چندمعیاره. چاپ ششم. انتشارات دانشگاه تهران، تهران. 399 صفحه.
2-   حبیبی داویجانی م.، بنی حبیب م.ا. و ‌هاشمی س.ر (1392) مدل بهینه‌سازی تخصیص منابع آب در بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات با استفاده از الگوریتم پیشرفته GAPSO. آب و خاک (علوم و صنایع کشاورزی). 27(4): 680-691.
3-   زمین پرداز م.ح (1393) تخصیص بهینه آب سد زاینده‌رود با استفاده از برنامه‌ریزی پویای احتمالی. دانشگاه تفرش. تفرش. پایان‌‌نامه کارشناسی ارشد.
4-     سازمان آب منطقه‌ای اصفهان (1392) آمار و اطلاعات بهره‌برداری از سد زاینده‌رود، اصفهان، ایران.
5-   سعدالدین ا.، هلیلی م.ق. و مساعدی ا (1389) مدیریت بهره‌برداری از مخزن با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره در سد مخزنی بوستان- استان گلستان. علوم و مهندسی آبخیزداری ایران. 4 (11): 25-34.
6-   صفاری ن. و ضرغامی م (1392) تخصیص بهینه منابع آب سطحی حوضه دریاچۀ ارومیه به استان‌های ذینفع با روش‌های تصمیم‌گیری فاصله محور. دانش آب و خاک. 23(1): 135-149.
7-   ضرغامی م (1388) بهبود روش تصمیم‌گیری گروهی بوردا با کمک محاسبات نرم. مهندسی صنایع و مدیریت تولید. 3(20): 65-73.
8-   محمدی ف.، صمدی بروجنی ح.، فتاحی نافچی ر. و هدایتی‌پور ک (1392) آنالیز حساسیت در رتبه‌بندی پروژه‌های سدسازی استان چهارمحال و بختیاری با استفاده از روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره. پژوهش آب ایران. 7(13): 59-67.
9-   مهندسین مشاور زایندآب (1387) مطالعات منابع و مصارف حوضه زاینده‌رود، جلد 5 – مطالعات کشاورزی. سازمان آب منطقه‌ای اصفهان. اصفهان. 67 صفحه.
10-    نادر ه. و صبوحی صابونی م (1390) مدیریت تخصیص آب سد مهاباد با استفاده از برنامه‌ریزی آرمانی اولویتی. تحقیقات اقتصاد کشاورزی. 3(3): 1-16.
11-Afshar A, Marino M.A, Saadatpour M and Afshar A (2011) Fuzzy TOPSIS multi-criteria decision analysis applied to Karun Reservoir system. Water Resources Management. 25(2): 545-563.
12-Raj A.P (1995) Multicriteria methods in river basin planning - A case study. Water Science and Technology. 31(8): 261-272.
13-Anane M, Bouziri L, Limam A and Jellali S (2012) Ranking Suitable sites for irrigation with reclaimed water in the Nabeul-Hammamet region (Tunisia) using GIS and AHP- multicriteria decision analysis. Conservation and Recycling. 65: 36-46.
14-Behzadian M, Khanmohammadi-Otaghsara S, Yazdani M and Ignatius J (2012) A state-of the-art survey of TOPSIS applications. Expert Systems with Applications. 39(17): 13051-13069.
15-Bella A, Duckstein L and Szidarovszky F (1996) A multicriterion analysis of the water allocation conflict in the upper Rio Grande river basin. Applied Mathematics and Computation. 77(2-3): 245-265.
16-Ganji A, Karamouz M and Khalili D (2007a) Development of stochastic conflict resolution models for reservoir operation, II. The value of players information availability and cooperative behavior. Advances in Water Resources. 30: 157–168.
17-Ganji A, Khalili D and Karamouz M (2007b) Development of stochastic conflict resolution models for reservoir operation, I. The perfect symmetric stochastic model. Advances in Water Resources. 30(3): 528-542.
18-Gohari A, Eslamian S, Abedi-Koupaei J, Bavani A.M, Wang D and Madani K (2013) Climate change impacts on crop production in Iran's Zayandeh-Rud River Basin. Science of the Total Environment. 442: 405–419.
19-Hajkowicz S and Collins K (2007) A review of multiple criteria analysis for water resource planning and management. Water Resources Management. 21(9): 1553-1566.
20-Lange W.J.D (2006) Multi-criteria decision- making for water resource management in the Berg water management area. Stellenbosch University, South Africa, Ph.D. Dissertation.

21-Moghaddasi M, Morid S, Araghinejad S and Agha-Alikhani M (2010) Assessment of irrigation water allocation based on optimization and equitable water reduction approaches to reduce agricultural drought losses: The 1999 drought in the Zayandeh Rud irrigation system (IRAN). Irrigation and Drainage. 59(4): 377-387.

22-Morid S and Massah-Bavani A.L (2010) Exploration of potential adaptation strategies to climate change in the Zayandeh Rud irrigation system, Iran. Irrigation and Drainage. 59(2): 226–238.

23-Razavi Toosi S.L and Samani J.M (2014) A New Integrated MADM Technique Combined with ANP, FTOPSIS and Fuzzy Max-Min Set Method for Evaluating Water Transfer Projects. Water Resources Management. 28(12): 4257-4272.

24-Safaei M, Safavi H.R, Loucks D.P, Ahmadi A and Krogt W (2013) Integrated river basin planning and management: A case study of the Zayandehrud River Basin, Iran. Water International. 38(6): 724-743.

25-Srdjevic B, Medeiros Y.D.P and Faria A.S (2004) An objective multi-criteria evaluation of water management scenarios. Water Resources Management. 18(1): 35-54.
26-Srdjevic Z and Srdjevic B (2014) Modelling Multicriteria Decision Making Process for Sharing Benefits from the Reservoir at Serbia-Romania Border. Water Resources Management. 28:4001–4018.
مدیریت آب و آبیاری
دوره 5، شماره 1 - شماره پیاپی 1
بهار و تابستان
فروردین 1394
صفحه 97-113

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار