ارزیابی راهکارهای مدیریت منابع آب و خاک با استفاده از یک سامانه پشتیبان برنامه‌ریزی و تکنیک ارزیابی چندمعیاره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، تهران، ایران

2 دانشیار، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکدة مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشگاه تهران، ایران

3 استاد، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشکدة مهندسی و فناوری کشاورزی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشگاه تهران، ایران

4 استادیار گروه مهندسی آب، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین، ایران

چکیده

در سیاستگذاری، اولین گام تشریح اهداف و انتخاب ابزارهای سیاستی و راهکارهای مدیریتی، و پس از آن، ارزیابی و تحلیل اثر هر یک از آنها است. در این مطالعه، واکنش کشاورزان به ابزارهای سیاستی و راهکارهای مدیریتی مختلف با استفاده از یک مدل نیمه‌گستردة برنامه‌ریزی در محدودة مطالعاتی شبکة آبیاری و زهکشی دشت قزوین بررسی شد. این مدل، انتخاب ترکیب‌های مختلف محصول، تیمار آبیاری و تاریخ کشت را برای هر یک از واحدهای اراضی شبیه‌سازی می‌کند. تکنیک ارزیابی چندمعیاره از دیدگاه‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی، برای ارزیابی کلی هر یک از سناریوهای مدیریتی به‌کار گرفته شد. ارزیابی تأثیر سناریوهای مختلف مدیریتی در قالب یک مدل پشتیبان برنامه‌ریزی نشان داد که دو سناریوی مدیریتی S2 (کاهش سود بانکی برای حمایت از توسعة سامانه‌های آبیاری تحت فشار) و S3 (دونرخی شدن آب و افزایش قیمت فروش آب برای سامانه‌های آبیاری سطحی) را می‌توان سناریوهای برتر پس از سناریوی S5 (تلفیق همۀ ابزارها) در نظر گرفت. تحلیل عدم قطعیت در انتخاب وزن شاخص‌های ارزیابی (30 درصد ± خطا در انتخاب وزن‌ها) نشان داد که طبقه‌بندی سناریوهای مدیریتی مختلف، حساسیت زیادی به وزن تعیین‌شده برای شاخص‌های تحت مطالعه ندارد و این دو سناریو از دیدگاه اقتصادی به‌ترتیب با احتمال 100 و 61 درصد، دومین و سومین سناریوی مدیریتی برتر به‌شمار می‌روند. نتایج این مطالعه نشان داد که ابزارهای سیاستی و راهکارهای مدیریتی مختلف ممکن است آثار متقابل بر یکدیگر داشته باشند و شاید از برخی جهات (مثل اهداف اجتماعی و زیست‌محیطی) تلفیق این ابزارها در قالب یک سناریوی مدیریتی بهترین گزینة ممکن نباشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assessing soil and water resources management strategies using a planning support system and multi-criteria evaluation technique

نویسندگان [English]

  • Behnam Ababaei 1
  • Farhad Mirzaei 2
  • Teymour Sohrabi 3
  • Hadi Ramezani Etedali 4
1 Young Researchers and Elites Club, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor, Department of Irrigation and Reclamation Engineering, Faculty of Agricultural Engineering and Technology, College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran.
3 Professor, Department of Irrigation and Reclamation Engineering, Faculty of Agricultural Engineering and Technology, College of Agriculture and Natural Resources, University of Tehran, Karaj, Iran.
4 Assistant Professor, Department of Water Engineering, International University of Imam Khomeini, Qazvin, Iran.
چکیده [English]

The first step in policy making is describing the objectives and choosing the policy instruments and management strategies and then, analyzing and assessing the impacts of them. In this study, farmers’ responses to selected policy instruments and management strategies were assessed using a semi-distributed planning model in Qazvin irrigation and drainage network. The proposed model, simulates the choice of different combinations of crop, irrigation treatment and planting date for each land unit. Multi-criteria evaluation techniques were used for the assessment of each management scenarios from economic, social and environmental point of view. Analyzing the impacts of management scenarios using a planning support system showed that the S2 (reducing bank interest rate for promoting pressurized irrigation systems) and the S3 (setting different water prices for surface and pressurized irrigation systems) scenarios can be considered as the best scenarios, after the S5 scenario (combination of all policy instruments). Uncertainty analysis (±30% error in determining the assigned weights) showed that the final ranking on the management scenarios has insignificant sensitivity to the assigned weights to the selected criteria and from an economic point of view, these two scenarios will be chosen and the second and third best management scenarios with the probabilities of 100% and 61%, respectively. The results revealed that different policy instruments and management strategies can have mutual effects and the combination of these instruments may not be the best option from some viewpoints.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Linear programming
  • Management Scenarios
  • Policy making
  • resource analysis
  • uncertainty
مدیریت آب و آبیاری
دوره 4، شماره 1 - شماره پیاپی 1
بهار و تابستان
اردیبهشت 1393
صفحه 105-122

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار