بررسی تبادلات آبی و نفوذ جبهۀ آب شور دریاچۀ ارومیه به آبخوان‌های همجوار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس پژوهشی پژوهشکدة منابع آب، مؤسسة تحقیقات آب، تهران – ایران

2 استادیار پژوهشکدة منابع آب، مؤسسة تحقیقات آب، تهران – ایران

چکیده

دریاچۀ ارومیه تحت تأثیر عوامل مختلف، طی 10 سال اخیر شاهد کاهش تراز سطح آب بوده است. در تحقیقات متعددی دلایل این مسئله بررسی شده است، ولی با وجود اهمیت ذخایر باارزش آب زیرزمینی، کمتر به آن پرداخته شده است. به‌همین دلیل در این تحقیق منابع آب زیرزمینی همجوار دریاچۀ ارومیه به‌عنوان یکی از منابع مهم تأمین آب منطقه بررسی شده است. با توجه به افزایش بهره‌برداری آب زیرزمینی، با افزایش سطح زیر کشت و متعاقب آن حفر چاه‌های متعدد در این منطقه، این آبخوان‌ها در معرض هجوم آب شور قرار گرفته‌اند. در این تحقیق به‌منظور بررسی تغییرات آب زیرزمینی ورودی به دریاچه، موقعیت خطوط تراز و به‌منظور تحلیل تبادلات آبی با دریاچه، تغییرات شوری آبخوان‌ها در دو دورۀ زمانی بررسی شد. نتایج به‌دست‌آمده نشان داد تکیه بر مقدار متوسط پارامترهای آب زیرزمینی مانند شوری، نتایج دور از واقعیتی را نشان می‌دهد. از طرف دیگر، در آبخوان‌های مهاباد، تبریز، آذرشهر، شبستر- صوفیان و عجب‌شیر جهت جریان آب زیرزمینی تغییر کرده است و وسعت زیادی از این آبخوان‌ها نیز با هجوم آب شور مواجه شده‌اند. ازاین‌رو آبخوان‌های بررسی‌شده از لحاظ شدت افزایش شوری در سه گروه بحرانی، در آستانۀ وضعیت بحرانی و نرمال دسته‌بندی شد. همچنین نتایج نشان داد آبخوان‌های شرق دریاچه نسبت به آبخوان‌های غربی وضعیت بحرانی‌تری دارند و در برابر تخریب کیفی آسیب‌پذیرترند. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Assessment of Urmia Lake Water Interactions and Saltwater Intrusion to Surrounding Aquifers

نویسندگان [English]

  • Fateme Jafari 1
  • Mortaza Eftekhari 2
1
2
چکیده [English]

In the last decade, the water level of Urmia Lake has experienced a dramatically drop. Although the causes of this lose have been investigated, the significance of groundwater supplies had not been concerned so much. In the present research, groundwater resources around the Lake were explored as its water supplier. The number of wells and groundwater withdrawal has been increased because of cultivation, dry farming, and agricultural activities growth; so aquifers of this area have been affected by saltwater influx. In this research, water surface contours used for evaluation of the Lake’s groundwater inflows fluctuation and changes of aquifers’ salinity were assessed for (the Lake) water interactions in two periods (2001 and 2011). According to the results, in Mahabad, Tabriz, Azarshahr, Shabestar-Soofian and Ajabshir aquifers the groundwater flow direction has changed from lake to aquifer.This means that the groundwater boundary input from these aquifers to the Lake are cut down. Large parts of aquifers around the Lake have been subjected to saltwater influx by change of groundwater flow direction whereas electrical conductivity of Tabriz, Miandoab, Kahriz and Shiramin aquifers increased considerably. In conclusion, eastern aquifer situations are more critical than western ones and highly vulnerable to quality degradation. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • coastal aquifers
  • groundwater
  • flow direction
  • salinity
  • salt water interface