بررسی تغییرات مکانی نیترات در آب زیرزمینی دشت لردگان

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد - ایران

2 استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد – ایران

3 استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد - ایران

چکیده

آلودگی آب های زیرزمینی به نیترات یکی از چالش های مهم بهداشتی در دهه های اخیر است. پهنه بندی آلودگی به نیترات می تواند در مدیریت بهره برداری از منابع آب مفید باشد. هدف از انجام این پژوهش، عبارت از بررسی تغییرات مکانی تهیه نقشه های پهنه بندی نیترات و بررسی تغییر در الگوی مکانی و پهنه بندی نیترات در آبخوان دشت لردگان می باشد. برای این منظور، از 32 حلقه چاه کشاورزی در چهار نوبت در سال 1389 نمونه برداری و غلظت نیترات اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که میانگین غلظت نیترات در چهار نوبت نمونه برداری ثابت و حدود 10 و حداکثر غلظت نیترات در چهار نوبت نمونه برداری 19 میلی گرم در لیتر است. این مقادیر زیر حد مجاز و استاندارد WHO است. روش وزن دهی معکوس فاصله روش مناسب تری نسبت به روش کریجینگ تشخیص داده شد و نقشه های پهنه بندی با استفاده از این روش ترسیم شد. قسمت شمالی آبخوان (حوالی روستای خاردان) در چهار نوبت نمونه برداری دارای بیشترین غلظت نیترات 19 میلی گرم در لیتر بود که احتمالاً می تواند به دلیل وجود سازندهای زمین شناسی حاوی نیترات و آمونیوم تبادلی: شیل و مارن در این منطقه و همچنین شستشوی نیترات از خاک های کشاورزی این بخش از دشت باشد. کمترین غلظت نیترات در هر چهار نوبت نمونه برداری چهار میلی گرم در لیتر در قسمت جنوب غربی آبخوان دیده شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spatial variation of nitrate in the Lordegan aquifer

نویسندگان [English]

  • Yaser Ostovari 1
  • Habib Beigi Harchegani 2
  • Ali Reza Davoodian 3
چکیده [English]

Mapping of groundwater nitrate can be useful in management of groundwater resources. The objectives of this study were to analyze the spatial variability of nitrate and to map its contamination in the Lordegan aquifer and to evaluate the variations in nitrate variability and mapping during a year. Then 32 wells were sampled four times during 2010. Seasonal nitrate concentrations remained constant at 10 mg/l and the maximum concentration was 19 mg/l thus always remaining below the WHO limit. For mapping, the inverse distance weighting method was preferred over kriging. The north of the aquifer (near Khardan village) always had the highest nitrate concentrations (19 mg/l) probably due to the presence of shale and marl formations that contain exchangeable nitrate and ammonium as well as due to leaching of nitrate from agricultural soils. Lowest concentrations of nitrate (four mg/l) were always seen in the southwest of the aquifer.

کلیدواژه‌ها [English]

  • groundwater
  • Inverse distance method
  • Kriging
  • Nitrate
  • Spatial Variability
  • Variogram