تدوین مدل تخصیص بهینه منابع آب با استفاده الگوی مشارکتی بهره برداران (مطالعه دشت کهورستان هرمزگان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مهندسی محیط‌زیست، پردیس بین‌المللی کیش، دانشگاه تهران، کیش، ایران

2 استاد، دانشکده محیط‌زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران

10.22059/jwim.2024.371132.1137

چکیده

مدیریت منابع آب زیرزمینی از دو فرآیند کاربردی مهم تحت عنوان تخصیص منابع و برنامه‌ریزی منابع تشکیل شده است. در مطالعه حاضر، یک مدل سلسله مراتبی تحلیلی برای ارزیابی وضعیت تخصیص و بهره‌برداری منابع آب در دشت کهورستان اجرا شده است. برای این منظور 6 معیار مؤثر بر بهره‌وری آب در منطقه در نظر گرفته شد. بر این اساس تخلیه و مصرف آب چاه و چشمه با وزن 0.45، و بهره‌وری آب با وزن 0.05 به ترتیب بیشترین و کمترین اهمیت را دارند. نتایج نشان می دهد حدود 17 درصد از منطقه با لحاظ فاکتورها و پارامترهای شناسایی شده در مدل‌سازی تخصیص منابع آب (روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی) در طبقه بالا و در انتهای حوزه آبریز قرار دارند. در حوضه کهورستان 66 درصد از حوزه از تخصیص منابع آب کمتر و بسیار کمتر برخوردار می‌باشد که این نیازمند برنامه‌ریزی و تغییر الگوی کشت و بهبود بهره‌وری منابع آب در این حوضه آبریز در جنوب کشور می‌باشد. هم چنین نتایج حاصله نشان می‌دهد که طبق الگوی کشت منطقه اعم ازکشاورزی، درختان پراکنده و باغات منطقه تنها 12 درصد از این الگوی کشت به منابع بالای تخصیص آب بدون در نظر گرفتن کیفیت منابع آب در منطقه مورد مطالعه دسترسی دارند. مابقی آنها در منابع تخصیص آب کم و بسیار کم هستند که این نیازمند تغییر اساسی در نحوه برداشت و استفاده از منابع آب و مدیریت اجتماعی این منبع بحرانی در منطقه مطالعاتی کهورستان می‌باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Elaboration of the optimal allocation model of underground water resources using social participation Water users (Case study of Hormozgan Kahoristan Plain)

نویسندگان [English]

  • Hooshang Mollaei 1
  • Mojtaba Ardestani 2
  • Gholamreza Nabi Bidhendi 2
1 Department of Environmental Engineering, Kish International Campus, Kish, Iran
2 Professor, Faculty of Environment, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Groundwater resource management consists of two practical processes of resource allocation and resource planning. The allocation of underground water resources, the area under water consumption, water stress and the quality of water resources affect the management of the catchment area. In this study, according to the methodology, the allocation of water resources and social participation in the area of Kohoristan is done using various criteria and indicators. After determining the importance of each of the indicators used in modeling and applying the weights to the relevant indicators, a water resources allocation map has been prepared using the AHP method. The investigation of the area shows that about 17% of the area, taking into account various factors in this area and the factors affected by the factors and parameters identified in the AHP modeling, is in the upper class, which is at the risk of pollution and quality reduction due to being at the end of the area. are water sources. In this region, 66% of the basin has less or very less water resource allocation, which requires planning to change the pattern of cultivation and proper exploitation of water resources in this watershed in the south of the country. Also, the results show that according to the cultivation pattern of the region, only 12% of this pattern have access to high water allocation resources regardless of the quality of water resources, and the rest of them have low and very low water allocation resources, which requires a fundamental change in the way of harvesting, the use of water resources and social management of this critical resource in the area of Kohoristan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social management
  • Water production
  • Water productivity
  • Water stress