ارزیابی عملکرد شبکه پایش کیفی رودخانه‌های کشور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی و مدیریت آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه مهندسی و مدیریت آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

3 استاد، گروه مهندسی و مدیریت آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

چکیده

نظام پایش در یک کشور جزو موضوع‌های اساسی آن کشور است. فرایند نظارت با در نظرگرفتن شاخص‌های مدیریتی و فنی، اجتماعی، اقتصادی و زیست‌محیطی در نظام پایش محقق می‌شود. در پایش بلند‌مدت انجام ارزیابی، آسیب ‏شناسی و بهینه‌سازی به‌صورت متوالی منجر به مدیریت صحیح داده‏ های خروجی، کارآمدی سیستم و سبب کاهش هزینه‌ها می‌شود. در این پژوهش، از روش‌های تصمیم‌گیری چند‌معیاره برای ارزیابی عملکرد شبکه پایش کیفی رودخانه‌های کشور با در نظرگرفتن معیارهای مختلف، استفاده شده ‌است. در این پژوهش کل ایستگاه‎‌های کیفی رودخانه‌ای کشور با چهار معیار اصلی اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی، مدیریتی و فنی در نظر گرفته شده‌ است. وزن معیارها توسط کارشناسان خبره مشخص شده‌اند. وزن گزینه‌ها با استفاده از استانداردهای ریاضیات و روش فرایند تحلیل شبکه‌ای محاسبه شده ‌است. روش فرایند تحلیل شبکه‌ای به‌منظور اصلاح روش فرایند تحلیل سلسله مراتبی و براساس تکنیک سوپر ماتریس‌ها ارائه گردیده ‌است. در نهایت، نتایج روش با استفاده از روش فرایند تحلیل شبکه‌ای، نسبت سازگاری و آنالیز حساسیت کنترل شد. بیش‌ترین چالش‌ها در معیار مدیریتی و فنی، سپس معیار زیست‌محیطی و سلامت آب مهم تلقی شده‌است و نهایتا معیارهای بعدی اقتصادی و اجتماعی به‌دست آمده‌است. در معیار مدیریتی و فنی در ایستگاه‌های پایش آب، زیرمعیار کنترل و اطمینان از کیفیت داده‌ها، در معیار اجتماعی زیرمعیار پارامترهای کیفیت آب، در معیار اقتصادی زیرمعیار تشخیص آلودگی و در معیار زیست‌محیطی زیرمعیار بهینه‌سازی شبکه نظارت در زمان و مکان خاص بیش‌ترین وزن را به خود اختصاص داده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Evaluation of the performance of river water quality monitoring stations of Iran

نویسندگان [English]

  • Nasrin Khodamoradi vatan 1
  • Mehdi Mazaheri 2
  • Jamal Mohammadvali Samani 3
1 Master Student of Water Engineering and Management, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
2 Associate Professor of Department of Water Engineering and Management, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
3 Professor of Department of Water Engineering and Management, Faculty of Agriculture, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran.
چکیده [English]

One of the basic issues of that country is monitoring system. The monitoring process is carried out by considering the managerial and technical, social, economic and environmental indicators in the monitoring system. Consecutive assessment, pathology and optimization in long-term monitoring; Leads to proper management of output data, system efficiency and reduces costs. In this study, multi-criteria decision making methods have been used to evaluate the performance of the quality monitoring network of the country's rivers by considering various criteria. In this study, the total quality stations of the country's rivers with four main criteria including: economic, social, environmental, managerial and technical have been considered. The weight of the criteria is determined by experts. The weight of the options is calculated using mathematical standards and the network analysis process method. The network analysis process method is proposed in order to modify the hierarchical analysis process method based on the technique of sup matrices. Finally, the results of the method were controlled using the network analysis process method, compatibility ratio and sensitivity analysis. Most of the challenges in the managerial and technical criteria, then the environmental and water health criteria are considered important, and finally the next economic and social criteria are obtained. In the managerial and  technical criteria in water monitoring stations, the sub-criterion of data quality control and assurance, in the social criterion sub-criterion of water quality parameters, in the economic criterion sub-criterion of pollution detection and in the environmental criterion sub-criterion of optimization of monitoring network at specific time and place.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Monitoring system
  • Multi-criteria decision making methods
  • Network analysis process method
  • Qualitative river stations
  • Super matrix
Antonie, S., and., & Durate, S. (1997). Stochastic judgment in the AHP: the measurements of rank ‎reversal, Decision Science. Journal of the decision sciences institute, (3) 28, 0011-7315.‎
Aragones, P., Aznar, J., Ferries, J., and., & Garica, M. (2006). Valuation of urban industrial land: an ‎analytical network process approach. European journal of operation research, Elsevier, 185(1), ‎ 322-339.‎
Bhardwaj R. M. (2005). Water quality monitoring in india- achievements and constraints. Scientist ‎‎“C” Central Pollution Control Board, India. Wg-Env, International work session on water statistics, ‎Vienna, June 20-22 2005.‎
Cude, C‏.‏‎ (2001) Oregon water quality index: A tool for evaluating water quality management ‎effectiveness. J Am water resource as, 37, 125-137.‎
Evalution report unda project. (2012). Water quality in central asia united nations economic ‎commision for erope in cooperation with the regional environmental centre centre for central asia ‎‎(carec). almaty, 2018‎
Evangelos, T. (2000). Ph.D. multi- criteriadecision making: Theory and applications‏.‏‎ MDPI. ‎
Gangopadhyay, S., Gupta, A.D., & Nachabe , M.H. (2001). Evaluation of ground water monitoring ‎network by principal component analysis. Ground Water, 39, 181-191.‎
Guidance manual for optimizing water quality monitoring program design. (2015). Canadian Council of ‎Ministers of the Environment, PN 1543 ISBN 978-1-77202-020 PDF‎
Khan, S., and., & Faisal, M. N. (2007), An analytical network process model for municipal solid waste ‎disposal option, Waste management, xx: pp. 6-15.‎
Noori, R., Kerachian, R., Darban, A.K., & Shakibaienia, A. (2007). Assessment of importance of water ‎quality monitoring stations using principal components analysis and factor analysis: a case study of the ‎Karoon river. Water and Wastewater, 18 (3), 60-69. (In Persian). ‎
Noori‏ ‏‎, R., Sabahi, M.S.,‎‏ ‏‎ Karbassi, A.R.,‎‏ ‏Baghvand, A.,‎‏ ‏& Taati Zadeh, H. (2010).  Multivariate statistical ‎analysis of surface water quality based on correlations and variations in the data set.‎
Noori, R.,  Karbassi, A., Khakpour, A., Shahbazbegian, M., Mohammadi Khalf Badam, H., & Vesali-Naseh, ‎M. (2012).  Chemometric Analysis of Surface Water Quality Data: Case Study of the Gorganrud River ‎Basin, Iran.‎
Perkins, R.G., & Underwood, G.J.C. (2000). Gradients of chlorophyll and water chemistry a long an ‎eutrophic eutrophic reservoir with determination of the limit in g nutrient by in situ nutrient addition. Water Research, 34, 713-724.‎
Ranjbar Jafarabadi, A., Masoodi, M., Sharifiniya, M., & Riyahi Bakhtiyari, A. (2015). Integrated river ‎quality management by CCME WQI as an effective tool to characterize surface water source pollution ‎‎(Case study: Karun River, Iran).‎
Razavi Tusi, S. L., & Mohammavali Samani, J. (2013). Management Prioritization of a number of catchments ‎in the country using a new hybrid algorithm based on (ANP) TOPSIS-ANP fuzzy network analysis ‎process methods‏.‏‎ (In Persian)‎
Saaty, T. L. (1996). ‏Decision making with dependence and feedback: the analytic network process , RWS ‎publications Pittsburgh. ‎
Saaty, T.L. (1999). Fundamentals of the analytic network process, ISAHP 1999, Kobe, Japan, August, pp. ‎‎12-14.‎
Saaty, T.L., & Luis, G. Vargas. (2006). Decision Making With The Analytic Network Process, Springer ‎Science, New York, USA.‎
Saaty, T. L., & Vargas, L.G. (2006). ‏The analytic hierarchy process: wash criteria should not be ignored. International Journal of Management and Decision Making,‏‎ 188-180,7.‎
Solak, C.N., Fehér, G., Barlas, M., & Pabuçcu, K. (2007a). Use of epilithic diatoms to evaluate water ‎quality of Akçay Stream (Büyük Menderes River) in Mugla/Turkey. Archiv Für Hydrobiologie Suppl., ‎‎161 (3-4), Large Rivers, 17 (3-4), 327-338. ‎
Weihrich, H‏.‏‎ (1982). The Tows Matrix: A Tool for Situational Analysis, Long Range Planning. 15IS-‎‎2SP-54EP-66PY.‎
Ying, O. (2005). Evaluation of river water quality monitoring stations by principal component ‎analysis. Water Research, 39, 2621-2635.‎