بررسی اثر استفاده از زئولیت و پلیمر بر کارایی مصرف آب و عملکرد اسفرزه (plantago ovate forsk.)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته آبیاری و زهکشی، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند

2 دانشیار، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند

3 استادیار، گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند

چکیده

یکی از مهمترین عوامل محدود کننده تولید گیاهان دارویی در مناطق خشک و نیمه خشک جهان، کمبود آب و تنش خشکی است. از این رو، در این پژوهش گیاه دارویی اسفرزه (plantago ovate Frosk.) به عنوان یکی از گیاهان دارویی با ارزش در منطقه بیرجند انتخاب گردید. هدف از این تحقیق افزایش بهره‌وری مصرف آب در تولید اسفرزه می باشد که به صورت یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار انجام شد. تیمار‌های پژوهش شامل انواع بسترهای کشت شامل پلیمر سوپر جاذب A200 در یک سطح (125 کیلوگرم در هکتار) و زئولیت در یک سطح (08/2 گرم در یک کیلوگرم خاک) و کرت شاهد بدون افزودن مواد اصلاحی خاک و 3 سطح آبیاری شامل 50، 75 و 100% نیاز آبی بودند. صفات اندازه گیری شده شامل صفات ریختی ( درصد جوانه زنی، سطح برگ، وزن ماده خشک، تعداد سنبله در بوته) صفات زیستی (وزن دانه در کرت، وزن هزاردانه و موسیلاژ) و کارایی مصرف آب دانه بودند. نتایج نشان داد که تیمارها اثر معنی‌داری بر صفات ریختی و زیستی و کارایی مصرف آب دانه داشتند، به طوری‌که بهترین نتایج برای صفات ریختی در حالت بستر حاوی پلیمر سوپر جاذب تعداد برگ 75/12به‌دست آمد. بهترین نتایج برای صفات زیستی، در تیمار زئولیت با آبیاری کامل با وزن هزار دانه 89/12 گرم و کارآیی مصرف آب دانه با 76/11 کیلوگرم بر متر مکعب در بستر همراه زئولیت مشاهده و ثبت گردید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Effect of Zeolite and Polymer on Water Use Efficiency and Yield of Isabgol (Plantago ovate forsk.)

نویسندگان [English]

  • حامد خاکباز 1
  • Abbas KhasheiSiuki 2
  • ali shahidi 2
  • Mohammad Hossein Najafi 3
1 M.Sc. Irrigation and Drainage Engineering of Water Engineering, Department of Agriculture Faculty, University of Birjand
2 Associate Professor of Water Engineering, Department of Agriculture Faculty University of Birjand
3 Assistant Professor of Water Engineering, Department of Agriculture Faculty University of Birjand
چکیده [English]

One of the most important limitation factors the production of medicinal crops is water deficit and water stress in arid and semiarid regions of the world. Therefore, in this study, the medicinal crop Isabgol was selected as one of the valuable medicinal plants. The purpose of this study was to increase water use efficiency in Isabgol. Research carried out as a factorial experiment in a randomized complete block design with four replications. The treatments were A200 superabsorbent polymer at one level (125 kg ha-1) and zeolite at one level (2.08 gr/ kg soil) and control plot without adding soil amendments and 3 levels of water stress including 50, 75 and 100 The percentages water requirement. The measured factors included morphological traits (germination percentage, leaf area, dry matter weight, number of spikes per plant), biological traits (seed weight per plot, 1000 seed weight and mucilage) and water use efficiency. The results showed that treatments had significant effect on morphological and biological traits and grain water use efficiency. The best results were obtained for the morphological traits in the substrate containing superabsorbent polymer at 12.75 gr. The best results were observed for biological traits of 12.89 kernel weight and WUE 11.76 kg / m3 in zeolite bed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • soil amendment
  • water stress
  • medicinal plants
  • breeding materials
  • birjand

مراجع

  1. آقازاده خلخالی د.، مهرآفرین ع.، عبدوسی و. و نقدی‌بادی ح. (1394). عملکرد دانه و موسیلاژ اسفرزه (Plantago psyllium L.) در پاسخ به محلول‎پاشی نانو کود کلات آهن و پتاسیم. گیاهان دارویی. ۴ (۵۶) :۲۳-۳۴.
  2. افاضاتی م .، ایران دوست م. و رضایی استخروییه  ع. (1394).  تأثیر پلیمر سوپرجاذب بر رشد و عملکرد گیاه خیار گلخانه‌ای تحت شرایط کم‌آبیاری. مدیریت آب و آبیاری. 5 (2) : 203-۲۱۴.
  3. جهان م.،  کمایستانی  ن.  و  رنجبر،  ف. (1392). امکان‌سنجی استفاده از سوپر‌جاذب رطوبت به‌منظور کاهش تنش خشکی وارده به ذرت (Zeamays L.) در یک نظام زراعی کم نهاده در شرایط مشهد، بوم‌شناسی کشاورزی. ۵ (۳): ۲۷۸- ۲۸۱.   
  4. خاشعی سیوکی، ع. و احمدی، م. (1394).  زئولیت­ها، معرفی، خواص و کاربرد آن، انتشارات دانشگاه بیرجند، 100 ص.
  5. احمدی، م. (1394)، اثر زئولیت بر حاصلخیزی و کاهش آب‌شویی نیترات از خاک شور تحت کشت زعفران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بیرجند. 150 ص.
  6. دهباشی ص.،  لادن مقدم، ع. و غفوریان، ع .(1392). اثر سوپرجاذب بر کاهش اثر تنش خشکی بر برخی صفات فیزیولوژیکی گل جعفری (Tagetes marigold). فیزیولوژی محیطی گیاهی (پژوهش‌های اکوفیزیولوژی گیاهی ایران. ۹ (۳۵) : ۷۲- ۸۲.
  7. رحیمی، ا.، جهانسوز، م. ر. و رحیمیان مشهدی، ح. (1391). تأثیر تنش خشکی و تراکم بر صفات کمّی و کیفی دو گونه دارویی اسفرزه اواتا و پسیلیوم، تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی، 12 (4): 155-143.
  8. رحمانی، م.، حبیبی، د.، شیرانی راد، ا.ح.، دانشیان، ج.، ولدآبادی، ع.، مشهدی اکبر، بوجار م. و خلعتبـری، ا. ح. (1389). تأثیر پلـیمـر سـوپرجاذب بـر عملکرد، فعالیت آنزیم‌های آنتی‌اکسیدان و پایداری غشای سیتوپلاسمی در گیاه دارویی خردل تحت شرایط تنش کم‌آبی. علمی پژوهشی گیاه و زیست‌بوم. (22)6: 19-38.
  9. رضایی، ز. و رفیعی الحسینی، م. (1396). پاسخ فیزیولوژیک گیاه رازیانه (Foeniculum vulare Mill.) به کود دامی و پلیمر سوپرجاذب در شرایط تنش خشکی. اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی، (3)43: 564-547.
  10. رضوان‌طلب، ن.، کابوسی، ک.، عربی، ز. و ترک لاله باغ، ج. (1394). اثر سطوح مختلف آبیاری و هیدروژل سوپرجاذب بر خصوصیات مورفولوژیک، عملکرد و اسانس گیاه آنیسون (Pimpinella anisum L.)، تولید گیاهان زراعی. ۸(۴): ۵۱-۶۶.
  11. شاه حسینی، ر.، امید بیگی، ر. و کیانی، د. (1391). بررسی اثر کودهای زیستی بیوسولفور و نیتروکسین و پلیمر سوپرجاذب بر رشد و عملکرد و کمیت اسانس گیاه دارویی ریحان. علوم باغبانی. ۲۶(۳): ۲۴۶-۲۵۴.
  12. شکفته،  ح.، سالاری، ن. و عبدی، ص. (1394). اثر نسبت‌های مختلف نیترات به آمونیم و پلیمر سوپرجاذب بر عملکرد گیاه دارویی شوید (Anethum graveolens L.). فناوری تولیدات گیاهی. ۱۵(۲): ۵۵- ۶۸.
  13. شیخ مرادی، ف.،  ارجی، ع.،  اسماعیلی، ا. و عبدوسی، و. (1390). بررسی اثر دور آبیاری و پلیمر سوپرجاذب روی برخی خصوصیات کیفی چمن اسپورت. علوم باغبانی (علوم و صنایع کشاورزی). ۲۵(۲): ۱۷۰- ۱۷۷.  
  14. صباغ نکونام، م. (1390). تأثیر تراکم بر عملکرد کمی وکیفی گیاه دارویی اسفرزه. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشگاه صنعتی اصفهان.
  15. ضیایی، ع.، مقدم، م. و کاشفی، ب. (1395). تأثیر پلیمرهای سوپرجاذب بر خصوصیات مورفولوژیک گیاه رزماری (Rosmarinus officinalis) در شرایط تنش خشکی. علوم و فنون کشت‌های گلخانه ای. ۷ (۲): ۹۹- ۱۱۱.
  16. قلی­زاده، آ.، اصفهانی، م. و عزیزی، م. (1385). مطالعه اثرات تنش آب به‌همراه کاربرد زئولیت طبیعی بر خصوصیات کمّی و کیفی گیاه دارویی بادرشبی، پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی. ۱۹(۳): 96-102.
  17. عربی، ز.،  کابوسی، ک.، رضوان‌طلب، ن. و ترک لاله باغ، ج. (1394). اثر سطوح مختلف آبیاری و هیدروژل سوپرجاذب بر خصوصیات مورفولوژیک، عملکرد و اسانس گیاه آنیسون (Pimpinella anisum L.) تولید گیاهان زراعی (الکترونیک تولید گیاهان زراعی). ۴(۸): ۵۱-۶۶.
  18. غیاثوند غیاثی، ا.،  اکبری، غ. ع.، شیرانی‌راد، ا.ح.، اله‌دادی، و. و نعیمی، م. (1393). تأثیر کاربرد زئولیت و کود نیتروژن در شرایط تنش کم‌آبی بر خصوصیات زراعی و فیزیولوژیک کلزا. تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی. ۴ (۱۲): ۷۳-۸۳.
  19. کریم­زاده اصل، خ.، سفیدکن، ف.، مجنون­حسینی، ن. و پیغمبری، س. ع. (1393).  اثر سطوح مختلف رطوبتی، زئولیت طبیعی و کود­های زیستی (نیتروکسین و بیوفسفر) بر برخی صفات فیزیولوژیکی، عملکرد و میزان اسانس بادرشبو، تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. 30 (1): 173-158.
  20. کوچکی، ع.، تبریزی، ل. و نصیری محلاتی، م. (1383). کشت ارگانیک اسفرزه و پسیلیوم در واکنش به تنش آبی. پژوهش‌های زراعی ایران. ۲(۱): 67-78.
  21. مرادیان، م.، ملکی، ع. و عالی‌نژادیان بیدآبادی،  ا. (1397). تأثیر اصلاح‌کننده‌ها بر کارآیی مصرف آب، عملکرد و برخی عناصر غذایی گیاه هویج. مدیریت آب و آبیاری. 8 (1): 101- 112.
  22. نصیرزاده، س.، فلاح، س.،  کیانی، ش. و محمدخانی، ع. (1394). اثر سطوح مختلف کود گاوی و اوره بر خصوصیات کمّی و کیفی گیاه دارویی اسفرزه ((Plantago ovata Forssk. تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران (69) ۴۱-۵۱.
  23. Khan, H. U., Link, W., Hocking, T. & Stoddard, F. (2007). Evaluation of physiological traits for improving drought tolerance in fababean (Vicia faba L.). Plant and Soil, 292, 205-217.
  24. Johnson, M.S. & Leah, R.T. (1990). Effects of Superabsorbent Polyacrylamides on Efficiency of Water Use by Crop Seedlings. Journal of Food Science and Agriculture, 52, 431-434.
  25. Yazdani, F, Allahdadi, I, & Akbari, G.A; (2007). Impact of superabsorbent polymer on yield and growth analysis of Soybean (Glycine max L.) under drought stress condition. Pakistan Journal of Biological Sciences, 10(23), 4190-4196.
مدیریت آب و آبیاری
دوره 9، شماره 1
شهریور 1398
صفحه 143-154

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار