تعیین ارزش اقتصادی آب کشاورزی با رویکرد قیمت گذاری بر اساس نوع محصول در استان مرکزی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشگاه تهران، کرج ایران

2 استاد دانشگاه تهران، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، تخصص: مدلسازی منابع آب

3 دانشیار، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، گروه آب، تخصص: منابع آب

4 گروه مهندسی آبیاری و زهکشی، دانشگاه شهرکرد

چکیده

توسعه اقتصادی و کاربرد بهینه منابع آب نیازمند آن است که آب به عنوان یک کالای اقتصادی در نظر گرفته شده و با رویکرد اقتصادی مدیریت شود .هدف پژوهش حاضر تعیین ارزش اقتصادی آب کشاورزی بر اساس نوع محصول و راندمان مالی کشاورزان در هفت شهرستان از استان مرکزی در سال زراعی 1393-1392 می باشد. برای این منظور با توسعه یک مدل ریاضی بومی ارزش اقتصادی آب برای چهار محصول گندم، یونجه، جو و ذرت علوفه ای از سه روش وزن دهی بر اساس مساحت تحت کشت، حجم آب مصرفی و میزان درآمد هر محصول برای هر منطقه به دست آمد. بر اساس نتایج روش وزن دهی بر اساس حجم آب مصرفی به عنوان مناسب ترین روش انتخاب شد. ارزش اقتصادی آب برای شهرستان های محلات، کمیجان، شازند، ساوه، دلیجان، خمین و آشتیان به ترتیب برابر 5700، 5550،5000، 6700، 3800، 4800 و 6050 ریال در هر متر مکعب به دست آمد. راندمان مالی کشاورزان برای سه حالت، آب رایگان، دریافت 10 درصد قیمت محاسبه شده و دریافت تمام قیمت آب از کشاورز محاسبه شد. حساسیت راندمان مالی به تغییرات درآمدها بیشتر از تغییر در میزان هزینه ها است و راندمان آبیاری با راندمان مالی در همه موارد هم راستا نیست. این بدین معناست که در وهله اول برای افزایش راندمان مالی کشاورزان بهتر است درآمدهای کشاورزان افزایش یابد و همچنین با پرداخت یارانه از هزینه های کشاورز کاسته شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Economic Value Determination of the Agricultural Water based on Crop-Type in Markazi Province, IRAN

نویسندگان [English]

  • Mohammad Ali Esmaeili Moakhar Fordoei 1
  • Kumars Ebrahimi 2
  • Shahab Araghinejad 3
  • Hajar Fazlolahi 4
1 Department of Irrigation and Reclamation Engineering, University of Tehran, Karaj, Iran
2 Professor, University of Tehran
3 Department of Irrigation and Reclamation Engineering, University of Tehran, Karaj, IRAN
4 Department of Irrigation and Drainage Engineering, University of Shahrekord.
چکیده [English]

Economic development and efficient use of water resources is largely dependent on water as an economic good, and it is to be considered using the economic approach in order to manage it. The main objective of this paper is to determine the economic value of agricultural water based on crop-types and financial efficiency of farmers in seven areasof Markazi province, Iran in the 2012-2013 crop year. For this purpose, a localized developed mathematical model was used to calculate the economic value of water for 4 crops including wheat, barley, alfalfa and corn by three different weighting methods including the volume of water, the area under cultivation and the income from each one of the products. Among the above mentioned methods, the weighting method - which is based on the volume of water - is selected as the most appropriate method. The economic value of water based on this weighting method and for the studied areas including Mahallat, Komijan, Shazand, Saveh, Delijan, Khomein and Ashtian were obtained equal to 5700, 5550, 5000, 6700, 3800, 4800, and 6050 rials per cubic meter of water, respectively. The financial efficiency for all the three alternatives; free water, 10% of the calculated price and the actual price of water from the farmer were calculated. Results revealed that financial efficiency is sensitive to changes in income and it is more sensitive than changes in costs. Irrigation efficiency and financial efficiency are not aligning in all cases. This means that in the first place, in order to increase farmers' financial efficiency, the farmers' incomes should be increased, and secondly, by subsidizing in other conditions, the farmer’s costs should be reduced.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Agricultural products
  • financial efficiency
  • income and costs
  • Mathematical model
  • water price

مراجع

  1. احسانی م.، دشتی ق.، حیاتی ب. و  قهرمان­زاده م (1390) برآورد ارزش اقتصادی آب شبکه آبیاری دشت قزوین: کاربرد رهیافت دوگان. اقتصاد و توسعه کشاورزی. 25(2): 245-237.
  2. اسدی ر. و کاراندیش ف (1395) تأثیر مدیریت آبیاری و آرایش لاترال‌های آبیاری قطره‌ای بر عملکرد، بهره‌وری آب و سود خالص در کشت خیار گلخانه‌ای. تحقیقات آب و خاک ایران. 47(1): 24-13.
  3. اسماعیلی موخر فردوئی م.ع (1394) ارزیابی اثر انتقال آب بین‌حوضه‌ای بر ارزش اقتصادی منابع آب. دانشگاه تهران. پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج. پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
  4. اسماعیلی موخر فردوئی م.ع.، ابراهیمی ک.، عراقی نژاد ش. و هورفر ع (1395) ارزیابی راندمان مالی کشاورزان با تکیه بر تعیین ارزش اقتصادی آب. ارزیابی راندمان مالی کشاورزان با تکیه بر تعیین ارزش اقتصادی آب. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. 47(2): 150-141.
  5. امیدی ف (1387) ارزیابی وضعیت کاربرد آب کشاورزی با تهیه و کاربست مدل ریاضی تعیین ارزش اقتصادی آب، مطالعه موردی: استان کرمان. دانشگاه تهران. پردیس ابوریحان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
  6. امیدی ف.، و ابراهیمی ک (1391) معرفی و بررسی لزوم کاربرد راندمان اقتصادی به همراه راندمان فیزیکی در آبیاری مطالعه موردی استان کرمان. اقتصاد کشاورزی و توسعه. 20(77): 200-179.
  7. بهلولوند ع.، صدر س.ک. و هاشمی س.ا (1393) بررسی نقش بازارهای آب کشاورزی در قیمت‌گذاری و تخصیص منابع آب (مطالعۀ موردی: بازار آب مجن)، تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی. 45(4): 773-761.
  8. پرهیزکاری ا. و بدیع برزین ح. (1396) تعیین ارزش اقتصادی آب و شبیه‌سازی رفتار کشاورزان منطقه تاکستان در کاهش منابع آب کشاورزی. پژوهش آب در کشاورزی. 31(1): 118-105.
  9. پرهیزکاری ا. و صبوحی م (1392) شبیه‌سازی واکنش کشاورزان به سیاست کاهش منابع آب در دسترس. مدیریت آب و آبیاری. 3(2): 74-59.
  10. چیمه ط (1390) ارزیابی چگونگی وضعیت کاربرد آب کشاورزی با کاربست مدل ریاضی تعیین ارزش اقتصادی آب (مطالعه موردی: شبکه‌های آبیاری سفیدرود و قزوین). دانشگاه تهران. پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج. پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
  11. چیمه ط.، ابراهیمی ک.،  هورفر ع. و عراقی نژاد ش (1393) ارزیابی ارزش اقتصادی آب کشاورزی با رویکرد قیمت‌گذاری بر اساس نوع محصول در دشت قزوین. پژوهش آب در کشاورزی. 28(1): 181-171.
  12. حاج آقا علیزاده ح.، احسانی م.ر. و زارع ابیانه ح (۱۳۸۴) ارزیابی راندمان سیستم‌های آبیاری تحت فشار در شرایط مزرعه، مجموعه مقالات پنجمین کنفرانس اقتصاد کشاورزی ایران، زاهدان.
  13. خالقی م.، حسن پور ف.، شاهنظری، ع. و کاراندیش ف (1395) تأثیر مدیریت آبیاری ناقص ریشه با کاربرد آب تلفیقی دریا بر بهره‌وری آب و عملکرد گیاه آفتابگردان. تحقیقات آب و خاک ایران. 47(3): 623-613.
  14. سالاری ف.، قربانی م.، ملکیان ع. و فهمی ح (1395) کاربرد روش تحلیل شبکه اجتماعی در ظرفیت‌سنجی ذی‌نفعان محلی برای استقرار مدیریت مشارکتی منابع آب (منطقه مورد مطالعه: روستای سراب شاه‌حسین، حوضه آبخیز رزین، کرمانشاه). تحقیقات خاک و آب ایران. 47 (2): 395-387.
  15. شرزه ای غ. و امیرتیموری س (1390) تعیین ارزش اقتصادی آب‌های زیرزمینی: مطالعه موردی شهرستان راور استان کرمان. تحقیقات اقتصادی. 98: 128-113.
  16. عسگری‌نیا پ.، میرلوحی ا.ف.، سعیدی ق.، قیصری م.، محمدی میریک ع.ا. و رضوی و (1393) ارزیابی تحمل به خشکی به منظور افزایش بهره‌وری مصرف آب در بزرک. مدیریت آب و آبیاری. 4(1): 32-19.
  17. کرامت‌زاده ع. چیذری ا.ح. و شرزه‌ای غ.ع (1390) نقش بازار آب در تعیین ارزش اقتصادی آب کشاورزی با رهیافت برنامه‌ریزی ریاضی اثباتی (PMP) (مطالعه موردی: اراضی پایین‌دست سد شیرین دره بجنورد). تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران. 42(1): 44-29.
  18. گلزاری ز.، اشراقی ف. و کرامت‌زاده ع (1395) برآورد ارزش اقتصادی آب در تولید محصول گندم در شهرستان گرگان. پژوهش آب در کشاورزی. 30(4): 466-457
  19. Aguadelo J I (2001) The economic valuation of water, principle and methods. Value of water research report, series No 5.
  20. Allen RG, Periera, LS, Raes D and Smith M (1998) Crop evapotranspiration: Guidelines for computing crop requirements. Irrigation and Drainage Paper, No. 56, FAO, Rome, Italy, 300 p.
  21. De Wit C, Goudriaan J and Van Laar H (1978) Penning de vries FWT, Rabbinge R, Van Keulen H, Louwerse W, Sibma L and De Jonge C (1978) Simulation of assimilation, respiration and transpiration of crops. Simulation Monographs, Pudoc, Wageningen.
  22. Doorenbos J and Kassam AH (1979) Yield response to water. FAO irrigation and drainage paper No. 33. FAO, Rome, Italy, 193 pp
  23. Doppler W, Salman AZ, Al-Karablieh EK and Wolff HP (2002) The Impact of Water Price Strategies on the Allocation of Irrigation Water: The case of the Jordan Valley. Agricultural Water Management. 55:171-182.
  24. George B, Malano H, Davidson B, Hellegers P, Bharati L and Massuel S  (2011) An integrated hydro-economic modelling framework to evaluate water allocation strategies I: Model development. Agricultural water management. 98: 733-746. 
  25. Hosni H, El-gafy  I, Ibrahim  A and  Abowarda  A (2014) Maximizing the economic value of irrigation water and achieving self sufficiency of main crops. Ain Shams Engineering. 5: 1005-1017.
  26. Medellín-Azuara J, Harou  JJ and  Howitt RE (2010) Estimating economic value of agricultural water under changing conditions and the effects of spatial aggregation. Science of the Total Environment. 408:5639-5648.
  27. Molle F, Venot J and Hassan Y (2008) Irrigation in the Jordan Valley: Are Water Pricing Policies Overly Optimistic?  Agricultural Water Management. 95: 427-438.
  28. Omidi F and Ebrahimi K (2009) The Comparison of Water Economic Evaluation Methods based on Economic Efficiency – case study: Kerman province. 2nd international conference on Water, Eco-systems and sustainable development in arid and semi-arid zones, Tehran, Iran.
  29. Qing Zh, Feng W and Qian Zh (2015) Is irrigation water price an effective leverage for water anagement? An empirical study in the middle reaches of the Heihe River basin. Physics and Chemistry of the Earth. 89–90: 25-32.

مدیریت آب و آبیاری
دوره 8، شماره 1
فروردین 1397
صفحه 149-163

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار