تأثیر سطوح مختلف آبیاری بر کارایی مصرف آب بر اساس دانة ذرت و تغییرات رطوبتی خاک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان

2 دانش آموخته کارشناس ارشد علوم و مهندسی خاک

3 استاد گروه علوم و مهندسی خاک دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد دزفول

4 استادیار گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه لرستان

چکیده

تحقیق دربارة پاسخ گیاهان به کم‌آبیاری در نواحی با منابع آبی محدود بااهمیت است و منجر به کاهش مصرف آب در کشاورزی می‌شود. پژوهش حاضر در سال زراعی 94-1393 در مزرعة تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی شهرستان دزفول واقع در استان خوزستان به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تیمار 60، 80، 100 و 120 درصد نیاز آبی گیاه روی ذرت (رقم سینگل کراس 704) تحت آبیاری سطحی و در چهار تکرار اجرا شد. فصل رشد به چهار دوره تقسیم و در هر دوره رطوبت در اعماق مختلف خاک اندازه‌گیری شد. در مرحلة آخر رشد عملکرد دانة گیاه و کارایی مصرف آب بر اساس عملکرد دانه اندازه‌گیری شد. نتایج به‌دست آمده حاکی از اختلاف معنا‌دار در سطح 1 درصد در اثر کاربرد سطوح مختلف آبیاری بر عملکرد دانه است. تیمار 120 درصد نیاز آبی گیاه موجب افزایش عملکرد دانه در ذرت شد و تیمار 60 درصد نیاز آبی گیاه به‌دلیل کاهش رشد رویشی و به‌تأخیر افتادن گرده‌افشانی و رسیدگی فیزیولوژیکی، کاهش عملکرد را نشان داد. بیشترین کارایی مصرف آب بر اساس عملکرد دانه در تیمار80 درصد (kg/m307/2) و کمترین کارایی مصرف آب بر اساس عملکرد دانه در تیمار 60 درصد نیاز آبی گیاه ( kg/m335/1) به‌دست آمد. همچنین، در اعماق مختلف خاک از جنبة رطوبت بین تیمارها اختلاف معنا‌داری مشاهده شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of different irrigation levels on water use efficiency on the basis of maize grain and soil moisture variations

نویسندگان [English]

  • Afsaneh Alinejadian Bidabadi 1
  • Elham Jorooni 2
  • Abdol Rahman Barzegar 3
  • Abbas Maleki 4
1 Assistant Professor, Department of Soil Science, Faculty of Agriculture, Lorestan University, Iran
2 M.Sc., Department of Soil Science, Faculty of Agriculture, Lorestan University, Iran
3 Professor, Department of Soil Science, Faculty of Agriculture, Islamic Azad University, Dezful Branch, Iran
4 Assistant Professor, Department of Water Engineering, Faculty of Agriculture, Lorestan University, Iran
چکیده [English]

The research in the response of plants to deficit irrigation in the regions with limited water resources is very important and leads to reducing water usage in agriculture. This study has been conducted in 2014-2015 in the research field located in Dezful Islamic Azad University in Khozestan as complete randomize block design in four treatments and four replications, 60%, 80%, 100% and 120% of water requirement of maize (KSC.704) under surface irrigation system. Growing season was divided to four periods in which soil water was determined in different soil depths. Grain yield and water use efficiency were determined in the last growth stage. The results show that there is significant difference (1%) in the effect of different irrigation levels in the grain yield. Irrigation treatment of 120% of water requirement increased maize grain yield. Irrigation treatment of 60% plant water requirement decreased vegetative growth because it leads to delaying pollination maturation and yield. Maximum and minimum water used efficiency on the basis of grain yield were related to 80% (2.07 kg/m3) and 60% (1.35 kg/m3) water use efficiency, respectively. Also, there was difference between treatments in soil moisture of different soil depths.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Deficit irrigation
  • different soil depths
  • Grain yield
  • last growth stage
  • water requirement of crop

مراجع

  1.  تابعی م. برومندنسب س. و سلطانی محمدی ا (1392) بررسی توزیع حرکت دوبعدی رطوبت در نیمرخ خاک درآبیاری قطره‌ای تحت کشت ذرت. مجموعه مقالات اولین همایش ملی بهینه سازی مصرف آب، دانشگاه گرگان، ایران.
  2. توللی ح و سمنانی ا (1381) روش‌های تجزیه خاک‌ها، گیاهان، آب‌ها و کودها. چاپ اول، انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز. 219 صفحه.
  3. خواجه پور م ر (1392) غلات. چاپ اول، انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه صنعتی اصفهان، اصفهان، 782 صفحه.
  4. سیلسپور م.، جعفری پ. و ملاحسینی ح (1385) مطالعه اثرات تراکم بوته و تنش خشکی در مراحل مختلف رشد بر عملکرد و برخی خصوصیات زراعی ذرت (sc301). پژوهش در علوم کشاورزی.2(4): 24-13.
  5. صدرآبادی د (1368) اثر تنش کمبود آب بر رشد و تثبیت ازت در تعدادی از ارقام و توده‌های یونجه. دانشگاه صنعتی اصفهان. اصفهان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
  6. علیزاده ا (1388) فیزیک خاک. چاپ چهارم، انتشارات دانشگاه امام رضا(ع)، مشهد، 439 صفحه.
  7. علیزاده ا (1390) رابطه آب و خاک و گیاه. چاپ دوازدهم، انتشارات دانشگاه امام رضا(ع)، مشهد، 470 صفحه.
  8. غدیری ح. و مجیدیان م (1382) تأثیر سطوح نیتروژن و قطع آبیاری در مراحل شیری و خمیری شدن دانه بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارآیی استفاده از آب در ذرت دانه ای .(Zea mays)علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 24(2): 114-103.
  9. قرینه م (1382 ) بررسی اکوفیزیولوژیکی تنش کمبود آب و مراحل رسیدگی بر روی کیفیت بذر ارقام گندم دوروم و نان. دانشگاه تبریز. تبریز. پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
  10. کوچکی ع (1384) زراعت در مناطق خشک. چاپ هشتم، انتشارات جهاد دانشگاهی دانشگاه مشهد، مشهد، 202 صفحه.
  11. محمودی ش و حکیمیان م (1386) مبانی خاکشناسی. چاپ هشتم، انتشارات دانشگاه تهران. 699 صفحه.
  12. مختاری و.، کوچکی ع.،  نصیری محلاتی م. و جهان م (1392) مقایسه کارآیی مصرف آب بین چند گونه زراعی و دارویی. پژوهش‌های زراعی ایران. 11(3): 407-401.
  13. معلمی ن و برزگر ع (۱۳۹3) رابطه آب -خاک و گیاه. چاپ اول، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز.233 صفحه.
  14. هوشمند ع.، فروتن م. و برومند نسب س (1393) ارزیابی کم آبیاری و آرایش کاشت بر عملکرد و کارآیی مصرف آب ذرت دانه ای هیبرید KSC-704. علوم و مهندسی آبیاری. 37 (3): 52-43.
  15. وردی نژاد و.،  سهرابی ت. و لیاقت ع (1385) بررسی تأثیر کم آبیاری بر عملکرد ذرت علوفه‌ای در مراحل مختلف رشد آن. مجموعه مقالات اولین همایش ملی مدیریت شبکه‌های آبیاری و زهکشی، دانشگاه چمران اهواز، ایران.
  16. Earl H J and Davis R (2003) Drought stress effects on leaf and whole canopy radiation use efficiency and yield of maize. Agronomy. 95: 688-696.
  17. Kashiani P, Saleh S, Osman M and Habibi D (2011) Sweet corn yield response to alternate furrow irrigation methods under different planting densities in a semi-arid climatic condition. African. Agriculture Research. 6: 1032-1040.
  18. Lamm F R, Royers D H and Manges H L (1994) Irrigation scheduling with planed soil water depletion. Transaction of the ASAE. 37 (5): 1491-1497  .
  19. Norwood C A (2000) Water use and yield of limited -irrigated and dry land corn. Soil Science Society of America. 64:365-370.
  20. Zwart W G and Bastiaanssen M (2004) Review of measured crop water productivity values for irrigated wheat, rice, cotton and maize. Agricultural Water Management. 69(2): 115-133.
مدیریت آب و آبیاری
دوره 6، شماره 1
اردیبهشت 1395
صفحه 47-59

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار